Zuidplas moet bezuinigen ondanks een positief resultaat in 2022 van 7,7 miljoen euro. Dat laat de gemeente weten tijdens haar persbijeenkomst op 16 juni. In 2027 loopt dit tekort op naar 14 miljoen euro en tot grote frustratie van Zuidplas worden de tekorten voor een groot deel veroorzaakt omdat de landelijke taken zoals jeugdhulp niet voldoende betaald worden door de Rijksoverheid via het gemeentefonds.
Gemeentefonds
Zuidplas krijgt 67% van haar inkomen uit het gemeentefonds. Dit gemeentefonds is een uitkering van de Rijksoverheid waarmee gemeenten vooral de verplichte taken moeten uitvoeren. Elk jaar wordt er in de zogenaamde Meicirculaire alle taken en kosten berekend en voor Zuidplas was in 2022 de uitbetaling € 86.900.000, -. Dit fonds staat onder druk en gemeenten, verenigd in de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) onderhandelen over de hoogte met de Rijksoverheid. Maar beiden partijen lijken keer op keer hier niet uit te komen.
Zuidplas niet een uitzondering
Zuidplas is geen uitzondering, nagenoeg alle gemeenten schrijven vanaf 2026 rode cijfers. De afgelopen week bleek dat minister Bruins Slot niet verder wilde gaan dan 1 miljard terwijl de VNG een gat van 3, 1 miljard ziet. Zuidplas heeft wel grotere verliezen dan bijvoorbeeld Gouda of Waddinxveen. Tijdens het persgesprek op 15 juni benadrukte wethouder Schuurman dat hij echter niet verwacht dat het probleem door de Rijksoverheid wordt opgelost. Voor hem is niet alleen geld maar ook meer beleidsvrijheid belangrijk. Bijvoorbeeld voor jeugdhulp moet de gemeente alles betalen omdat dit vanuit de jeugdwet zo geregeld is, een zogenaamde openeinderegeling.
Hete zomer
Voor de ambtenaren en het college van B&W wordt het een hete zomer. Want welke maatregelen moeten er nu genomen worden, welke maatregelen kunnen makkelijk worden teruggedraaid mocht de overheid alsnog met geld over de brug komen en wat tast de ambities aan van het collegeprogramma. Eerder al was er een herstelplan opgesteld maar door nieuwe ontwikkelingen vanuit het gemeentefonds werden deze in 2021 afgeblazen. Onderdelen van dit plan worden nu bekeken.
Tijdens de commissievergadering van afgelopen donderdag probeerde het college van B&W wel de nieren te proeven van de gemeenteraad via een Menti Meter welke kant de gemeenteraad wilde. Buiten dat NEZ, Groep Pouwels en de SP niet aanwezig waren, gaf dit een nogal verward beeld met grafieken maar konden de aanwezige raadsleden wel hun visie geven.
Incidenteel en structureel
Raadsleden Bakker (ChristenUnie/SGP) en Karreman (VVD) waren tijdens deze vergadering met de techniek over het huishoudboekje van Zuidplas bezig. Kunnen de incidentele baten niet worden omgezet naar potten waaruit de structurele tekorten kunnen worden aangevuld. Wethouder Schuurman legde uit dat dit niet mag van uit de BBV (Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten) en de provincie ziet hierop toe. Wel wil hij graag hier meer overleg over met de provincie. Tijdens het latere persgesprek legde hij duidelijk uit dat het gewoon niet uit te leggen aan de inwoner is dat Zuidplas het ene jaar veel geld over blijft en dan vervolgens door deze regels moet gaan bezuinigen.
Vijfde dorp
Tijdens het persgesprek kwam de vraag in hoeverre het college dit kan uitleggen aan de inwoners dat er moet worden bezuinigd en vervolgens wel een vijfde dorp wordt gebouwd. Na een korte stilte legde wethouder Schuurman dat dit wel uitgelegd moet worden. Voor hem is het vijfde dorp een aparte ontwikkeling die uiteindelijk uit de grondexploitatie moet worden betaald. Wel zal Zuidplas moeten betalingen aan de voorzieningen maar dat moet dan weer worden opgevangen door de groei van het aantal inwoners waardoor meer inkomsten vanuit het rijk en de belastingen komen. Hij benadrukte dat bij deze groei ook de voorzieningen voor de andere dorpen gaan verbeteren. Wethouder de Haas vulde aan dat de raadsleden dit ook aan hun inwoners kunnen uitleggen als volksvertegenwoordiger, alsof dit nu wel gebeurt… Wethouder Schuurman zit dit ook niet direct als primaire zorg van hem nu. Omdat de ontwikkeling pas later gaan plaatsvinden, zal nu de focus worden gelegd om de begroting 2024 sluitend te krijgen.
Investeringen
In het persgesprek kwam ook ter sprake over de vele investeringen die op de rol staan in kader van het PRO. Peter Schilthuizen (AD) vroeg het college bijvoorbeeld over de Batavierlaan of dit kon worden uitgesteld. Volgens wethouder Zijlstra kon dit niet in verband met aanbestedingen die al veel eerder gedaan waren (terwijl het definitief ontwerp nog niet gereed is…). Volgens de wethouder geldt bij veel projecten de vragen of er een technische reden of een verkeersveilige noodzaak is. Een van de onderdelen van het herstelplan is het beantwoorden van deze vragen en onderzoeken of fasering werkt. Uiteindelijk zal alles in de PRO komen en daar gaat de raad over besluiten. De PRO staat op 4 juli op de agenda van de gemeenteraad.
Noodzaak van bezuinigingen
Zuidplas moet een sluitende begroting aanbieden bij de toezichthouder, de Provincie Zuid-Holland en mag daarom geen negatief saldo hebben. Daarom moeten er bezuinigingen worden opgesteld om de structurele lasten te verlagen en de begroting sluitend is. Zonder goedkeuring van de provincie zal Zuidplas terecht komen onder preventief onderzoek en kan Zuidplas een zogenaamde artikel 12 gemeente worden. Hiermee krijgt de gemeente tijdelijk meer geld maar ook veel regels en staat het ‘onder curatele’ van de provincie, elke extra gelden moeten goedgekeurd worden vanuit het Provinciehuis in Den Haag.
Vooruitblik
Op 4 juli worden de najaarsnota en de zomernota besproken. Deze laatste is beleidsarm gemaakt, waardoor er geen nieuwe plannen worden gestart. Tijdens de zomernota gaat men verder met het ophalen van de kaders voor het herstelplan voor Zuidplas en dat wordt in de zomer omgezet in een lijst met maatregelen met classificatie en dan in september wordt er gekeken hoe het proces verder gaat verlopen naar de begroting, die vastgesteld wordt in november.
Vooralsnog is er weinig bekend over de gevolgen van de begroting maar onderzoeksbureau BMC becijferde eerder al dat er maximaal 20 miljoen ruimte zit in de begroting en zoals raadslid Karreman van de VVD tijdens de raadsvergadering zei “Ik wens ons veel sterkte om daar het tekort van ruim 14 miljoen daarmee op te lossen”.
