Regen jaagt bezoekers Dodenherdenking Nieuwerkerk niet weg

Toespraak wethouder Klovert

Lieve inwoners en kinderen van Zuidplas, inwoners van ons dorp Nieuwerkerk aan den IJssel Wat fijn dat u hier met uw dorpsgenoten aanwezig bent om samen te herdenken. Ik heb het nog eens nagezocht wat herdenken betekent. Het is namelijk zo’n woord waar je snel overheen leest.

Als we herdenken, dan besteden we plechtig en eervol aandacht aan een grote, belangrijke gebeurtenis uit het verleden en aan overledenen die van grote waarde en betekenis voor ons zijn geweest. 

Vandaag is het Nationale Dodenherdenking. Dan herdenken we eervol tijdens de vele ceremoniën in ons land, burgers en militairen die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen door onderdrukking, uitputting of zijn vermoord. Zowel tijdens de Tweede Wereldoorlog en de oorlog in Indonesië, als in oorlogssituaties en bij vredesoperaties daarna.

Herdenken gaat altijd samen met herinneren. Herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog, die ons zijn doorgegeven. Door onze families en gezinnen óf door de nog levende getuigen. Herinneringen die doorwerken in de volgende generaties.

Herinneringen die ook zijn verzwegen, omdat ze te pijnlijk en te gruwelijk waren om te delen. Herinneringen aan die vijf jaar oorlog toen ons koninkrijk was bezet door Duitsland en overzee door Japan. Daar waar onze familie- en gezinsleden werden onderdrukt, uitgehongerd en monddood gemaakt. Zij die zich verzetten, werden opgepakt, afgevoerd naar werkkampen of vermoord. Zij die een andere identiteit of afkomst hadden, zoals Joden, Roma en Sinti, homoseksuelen, mensen met een beperking werden als vee afgevoerd naar concentratiekampen, naar de gaskamers.  Alles was tot in de puntjes uitgedacht en georganiseerd.

Maar een heel kleine groep wist deze massale uitroeiing te ontlopen of te overleven. Zij wisten deze herinneringen aan die onmenselijke periode levend te houden en wereldwijd door te geven via boeken en dagboeken, films, documentaires, interviews, lessen op scholen, vrijheidscolleges, schilderijen, tentoonstellingen en monumenten enzovoort. En wij? Wij moeten het doorvertellen!

Herdenken in deze tijd blijft belangrijk, want we zien dat personen in breedte van de samenleving steeds meer en meer van elkaar vervreemden, anderen tot zondebokken maken en lijnrecht tegenover elkaar komen te staan.

Zoals in deze songtekst ( John Ewbank) zo goed is verwoord:

Wat is mijn hart, als het leeg, als het oud, als het koud en bevroren is
Als het bloedt, wat het doet, nu het boos en verloren is
Wat is jouw woord, als het kil, als het stil, als het hard en berekend is
Als het beeld, dat je schetst, dat me kwetst zo vertekend is
Wat is mijn naam, ben ik iets, ben ik niets, ben ik iemand of niemand meer
Kijk me aan, spreek hem uit, met de klank van de eerste keer
Wat is jouw hart, als het stopt, niet meer klopt, als het niet meer is toegewijd
Als het hard, en verward, zich verschuilt voor de werkelijkheid
Verraad mij niet, verlaat mij niet. En geef je niet over, maar vecht voor mij

Het is goed ons te realiseren dat als je niet in vrijheid leeft en geen welzijn meer kan ervaren, dat je dan maar 1 wens hebt: LEVEN IN VRIJHEID, VECHTEN VOOR VRIJHEID!

Je kunt pas herdenken, als je je in de ander hebt kunnen verplaatsen. Meevoelen. Wat heeft jóuw familie meegemaakt? Hoe was dat door de ogen van een kind?  Hoe voelde het als er geen licht en warmte was of geen eten? Je vriendje of vriendinnetje werd afgevoerd? Je vader maandenlang weg was om verplicht te werken in een werkkamp? Je moeder werd verkracht. Je kinderen weggevoerd. Je persoonlijke bezittingen moest inleveren. Je huis werd afgepakt. Je stad in puin lag en overal werd geplunderd.

Gelukkig waren er mensen die hun leven waagden voor de vrijheid. Zoals jonge soldaten, verzetshelden, mensen die met gevaar voor eigen leven onderduik boden, illegale kranten verspreidden; allemaal om te vechten voor die ene wens: leven in vrijheid. We moeten naar die verhalen blijven luisteren. Ze zijn 1,2,3 te vertalen naar nu. Blijf je naar elkaar openstellen en wees verdraagzaam.

Want het gevaar van tegengestelde meningen en elkaar niet verdragen, is dat we ons terugtrekken in onze huizen achter onze schermpjes, we ons steeds onveiliger voelen en ons verstoppen in een bubbel van gelijksoortige meningen. Je komt daardoor de ander niet meer tegen. Je ziet de ander dan niet meer als mens, net zoals jij zelf bent, een mens. Geboren om te leven.

Als we om ons heen kijken zien we :

polarisatie,
het wegzetten van personen met een bepaalde identiteit of afkomst,
Cancelen,
het populisme,
in complotten denken,de dreiging van oorlog in Europa,
de aantasting van onze vrijheid en democratie

We zien dit soort zaken steeds meer en meer toenemen. Het krampachtig terugtrekken in de eigen kleine wereld alsof het boze dan wel over zal waaien. Daarom moeten we ons juist nu afvragen:

Waarom wij mensen in staat zijn om weg te vluchten ván vrijheid in de armen van haar tegenhanger.  Die vrijheid waar de vorige generatie zo hard voor heeft gevochten.

Graag sluit ik mijn verhaal af met een citaat van Nelson Mandela, nobelprijswinnaar van de Vrede:

‘Een mens die een ander mens van zijn vrijheid berooft,
is een gevangene van de haat,
opgesloten achter de tralies
van vooroordelen en kleingeestigheid.’

Morgen vieren we 79 jaar Vrijheid. Laten we bij deze wijze woorden stil staan. Morgen en de dagen na morgen.