Sinds 2023 heeft Nieuwerkerk aan den IJssel er met de Smaragd een nieuwe school voor voortgezet onderwijs bij. Het is een particuliere school met ruimte voor ongeveer 17 kinderen in het gebouw van scouting Nieuwerkerk. Dat roept bij mij een hoop vragen op. Alle scholen waar ikzelf en onze kinderen op hebben gezeten waren veel groter. Hoe kun je op zo’n kleine school de kwaliteit garanderen? Met de nodige scepsis en nieuwsgierigheid maak ik een afspraak. Het is vrijdagmiddagmiddag als ik langs de dijk van Moordrecht naar Nieuwerkerk fiets. Bij het oude gemaal sla ik rechtsaf om via een smal paadje bij een trekpont over de Ringvaart te komen. Aan de andere kant staat het gebouw van de scouting. Ik trek aan de ketting van de pont en al snel sta ik aan de overkant. Daar zie ik Anneloes en Edwin de Bruijn het gebouw binnengaan. Ze halen het alarm er af, want er is verder niemand in het gebouw. Op vrijdagmiddag hebben de kinderen vrij.
Wie zijn jullie?
Anneloes: ik ben levensmiddelentechnoloog en heb een eigen bedrijf in voedselveiligheid. De Smaragd is voor mij vrijwilligerswerk, maar daar gaat wel tien tot twintig uur per week inzitten.
Edwin: in het dagelijks leven ben ik huispappa, technisch monteur en ik heb een eigen bedrijf voor de handel in edelstenen. Ook ik doe al mijn werk voor de Smaragd als vrijwilliger.
Waarom wilden jullie starten met een nieuwe middelbare school in Nieuwerkerk aan den IJssel?
Anneloes: Onze kinderen bloeiden op toen ze naar een kleinschalige particuliere basisschool gingen. Er werd gefocusd op het kind. Ze werden zelfverzekerder en daardoor ging het leren ook beter. Toen het tijd was voor onze dochter om naar de middelbare school te gaan, zochten we iets soortgelijks. Dat was hier in de buurt niet te vinden. In Den Haag is er wel één, maar die heeft een lange wachtlijst. Een voorbeeld voor ons was de Aventurijn in Loenen. Die bestaat al vijfentwintig jaar. Daar hebben we meerdere keren contact mee gehad om hun ervaringen te horen. We dachten: als zij het kunnen, dan kunnen wij dat ook.
Hoe ziet een dag er uit voor een scholier bij de Smaragd?
Anneloes: De kinderen starten om kwart voor tien. Dat gebeurt in een kring met een gesprekje “hé hoe gaat het met jou?” of een andere vorm. Daar kunnen ze ‘landen’ na de hectiek van de ochtend. Vervolgens zijn er twee lesblokken. Daarna zorgt de school voor een lunch, met salades en groente. Na de lunch gaan ze naar buiten om te bewegen. In de middag zijn er nog twee lesblokken waarna ze met elkaar afwassen en schoonmaken. De afsluiting van de dag is weer met elkaar in de kring op het kleed.
Bij ons bepalen de kinderen niet zelf wat ze die dag gaan doen. Als er een docent voor Nederlands komt, dan ga je dat vak ook op dat moment doen. Ze hebben wel de vrijheid om de opdrachten voor die vakken zelf in te plannen.
Jullie geven onderwijs op VMBO, HAVO en VWO. Veel leeftijden, niveaus en vakken. In het inspectierapport staat dat jullie een breed netwerk van docenten onderhouden die de juiste bevoegdheid hebben. Hoe organiseer je dat op een school van maximaal 17 leerlingen? En hoe bewaak je de kwaliteit van het onderwijs dat zij geven?
Anneloes: je moet goed zoeken om de juiste leraren te vinden die een passie hebben en onze filosofie onderschrijven. Onze vakdocenten zijn zelfstandige of doen dit naast hun werk op een andere school. Voor de vakken in de onderbouw volgen we de landelijke kerndoelen per vak die de overheid voorschrijft. Aan het eind zijn die allemaal ‘afgevinkt’. Daarbij kijken we niet alleen of de lesstof gegeven is, maar ook of de leerling het heeft begrepen. Daarbij ondersteunt de coach om te kijken of er nog extra ondersteuning nodig is.
Edwin: elke dag is er een coach aanwezig die ook kijkt naar het welzijn van het kind en die kan ondersteunen bij de opdrachten.
Anneloes: Nederlands, engels en wiskunde komen elke week aan bod. Voor het vak sport en beweging hebben we hier bijvoorbeeld alle mogelijkheden. Ook zijn er vakken die we bundelen in een periode van vakantie tot vakantie. Dan doen de leerlingen ook een themaproject. Dan doen ze een verdiepingsslag in een onderwerp dat ze zelf leuk vinden. Een docent geeft voor elk kind les op niveau. Leerlingen hoeven dus niet te wachten op hun klasgenoten. De wiskundedocent komt bijvoorbeeld één keer in de twee weken twee uur langs. We hebben nu zes leerlingen en kijken of dat nog genoeg is. Dat is continu de lestijd afstemmen op de behoefte van de kinderen.
Edwin: voor de kwaliteit doen we zelf de intake met de docenten en laten we docenten voor kennismaking komen als er kinderen zijn. Dan kun je zien of er een klik is. Als dat positief is, dan gaan we de samenwerking aan. De docent koppelt altijd terug aan de coach. De coach borgt dan weer voortgang van de leerlingen. We hebben drie coaches, één voor twee dagen en de anderen één dag. Ze hebben allemaal hun eigen specialiteiten en stemmen met elkaar af. Als een kind specifieke ondersteuning nodig heeft, dan geven we de ouders aan dat ze externe hulp regelen.
Is de verwachting dat de meeste kinderen over 4,5 of 6 jaar in de Smaragd eindexamen doen? En hoe zorgen jullie er voor dat ze dan alle lesstof gehad hebben die nodig is om een VMBO, HAVO of VWO examen te halen?
Anneloes: Als een kind klaar is om een volgende stap te zetten, dan kijken we met het kind en de ouders welke kant ze op willen. Dan hebben we drie opties. De eerste is staatsexamens om je diploma te halen. De Smaragd mag geen examens afnemen. Het voordeel van staatsexamens is dat je daarvoor deelcertificaten kan halen en je eigen route kunt uitstippelen. Je hoeft niet alle vakken in één jaar te halen. Je kunt bijvoorbeeld dit jaar wiskunde en natuurkunde doen en volgend jaar de talen. De tweede mogelijkheid is om een vervolgopleiding te doen. Dan leggen we met die opleiding contact om te kijken wat de eisen zijn en gaan we het kind op het toelatingsexamen voorbereiden. Tenslotte zijn er ook kinderen die ondernemer willen worden. Daarvoor heb je geen toelatingsexamen. Met hen gaan we kijken wat je nodig hebt om een eigen bedrijf op te zetten. Dan vragen we een accountant om op school uit te leggen hoe het werkt met BTW en belastingaangifte of een marketeer hoe je je bedrijf kunt promoten.
Gisteren was de officiële opening. Hoe was dat? Wie waren daar aanwezig en welke reacties hebben jullie gekregen?
Anneloes: de kinderen hebben gisteren al hapjes gemaakt. De ouders waren enthousiast. Ook waren er mogelijke nieuwe docenten en geïnteresseerde ouders.
Edwin: de meeste gehoorde reacties zijn dat mensen het dapper vinden dat we dit gedaan hebben. Er zijn ouders die dit zelf ook zouden willen, maar nog niet durven. Wij zeggen dan net als Pippi Langkous: “ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan”.
Anneloes: in mijn mail vanmorgen zat ook een leuke reactie van iemand die een soortgelijke school in Spanje heeft gestart. Die school is in 2012 begonnen met negen leerlingen. Dat is nu een school van nul tot achttien jaar met 250 leerlingen.
Edwin: en daarbij wordt nog steeds gekeken vanuit de behoefte van het kind. Dat kan dus ook grootschalig. De Aventurijn is ook geen kleine school.
De opening is gisteren gedaan door Serena Roodenburg. Zij is raadslid van de SP in Zuidplas. De SP is tegen particulier onderwijs. Ze willen dat ook kinderen uit gezinnen met weinig inkomen naar elke school kunnen gaan. De smaragd krijgt geen middelen van de overheid en kost maandelijks 660 euro per kind. Hoe zorgen jullie er voor dat kinderen uit een gezin met weinig inkomen ook terecht kunnen?
Anneloes: Serena gaf aan dat de SP niet tegen particulier onderwijs, maar wil dat al het onderwijs voor iedereen toegankelijk is. Helaas is het onderwijs dat wij nastreven er niet met bekostiging door de overheid. Wij vinden het heel lastig dat we de ouders schoolgeld moeten laten betalen. We hebben er mee in ons maag gezeten welk bedrag dat moet zijn. In ons geval zijn we uitgekomen op 660 euro per maand voor tien maanden. In de zomervakantie hoeft er niet betaald te worden. Dat geld gaat allemaal naar de coaches, leerkrachten, de huur, de materialen en dat soort dingen.
Edwin: Er is helaas geen mogelijkheid voor ouders hiervoor een vergoeding te krijgen. Zij kiezen bewust voor dit onderwijs en zijn bereid er voor te betalen. En dat terwijl de kosten van regulier onderwijs veel hoger liggen dan wat wij er voor vragen.
De onderwijsinspectie is hier twee dagen geweest en heeft een positief rapport geschreven over de Smaragd. Jullie voldoen aan alle eisen. Hoe werkt zo’n bezoek en wat toetst de inspectie?
Bij het eerste bezoek hadden ze gesprekken met ons, met leerlingen en docenten over het onderwijs. Ze kijken naar de diploma’s van onze docenten en de VOG’s (verklaring omtrent gedrag). Ook het burgerschapsplan is voor hen van belang. Dat geeft aan hoe je leerlingen onderwijs geeft over de maatschappij en de omgangsvormen. Binnenkort komen ze weer en toetsen ze opnieuw de kwaliteit van ons onderwijs.
Op de dag dat de inspectie jullie bezocht waren er drie kinderen. Hoe is de ontwikkeling van het leerlingaantal nu? Zijn er ook kinderen uit Zuidplas op school?
Edwin: Inmiddels hebben we zes leerlingen. Eén daarvan komt uit Moordrecht. De anderen komen uit Capelle, Nesselande, Leidschendam.
Hoe zie jullie de toekomst voor je? Wat laat je me zien en waar hebben we het over als ik over tien jaar bij jullie terugkom?
Edwin: onze ambitie is om een concept neer te zetten, wat breder is dan alleen wij. Een soort franchise. Dit concept is er al lang in Scandinavië, met scholen van nul tot achttien in een buurthuis. Zij komen meer buiten en zijn weerbaarder. We sluiten niet uit dat we het gaan combineren met basisonderwijs.
Anneloes: maar we willen wel de vrijheid houden die we nu hebben. Daardoor hebben we meer flexibiliteit bij het indelen van de lessen. Bij ons is de wijkagent langs geweest, heeft een portrettekenaar de kinderen les gegeven en zijn we naar de winkel ‘Game-Inn” geweest. Daar heeft de eigenaar de kinderen meegenomen in het vak economie. We proberen een onwijs breed aanbod neer te zetten, met ‘een sausje van scouting er overheen’. Bij scouting leer je samen te werken, uitdagingen aan te gaan en je grenzen te verleggen. Daar hoort veel creativiteit en buiten zijn bij. De link met het scoutinggebouw waar de school inzit, is dan ook niet toevallig.
