Vrijwel alle partijen in Provinciale Staten hebben op woensdag 29 januari een lang en pittig debat gevoerd over de prestaties van Qbuzz sinds de concessie van Arriva werd overgenomen op 15 december. Er waren veel krachttermen van de statenleden en alleen Van Hemert (VVD) was niet kritisch en wilde vooral vooruit kijken.
Maar de andere statenleden waren vernietigend zoals “Wat feestje had moeten zijn is uitgelopen op een ramp” (De Vree, PVV), “Beunhaas Qbuzz” (Klappe, GroenLinks/PvdA), “De bus geen zekerheid meer” (Datema, ChristenUnie), “Een busmaatschappij genaamd Qbuzz die alles deed behalve de bus laten rijden” (Van de Kolk, SP), “Zijn we er weer ingetuind” (Rogier, CDA), “Waterval van complicaties en problemen” (Westdijk, FVD) en “Contractbreuk” (Verkoelen, JOU) als een bloemlezing van de inbreng van de Statenfracties.
Daarmee werd de toon gezet naar Qbuzz. Mevrouw Zuidberg-Tabak van Qbuzz sprak in en maakte een excuus wat overeenkomt met de brief die al eerder was gestuurd. Ze was vooral trots op de chauffeurs die alles er aan doen om de boel te redden. Ze legde uit dat er inmiddels met het FNV werd gesproken na haar brandbrief. Maar net als in de brief, gaf de vervoerder alle schuld aan externe factoren, zoals bijvoorbeeld een plek in Gouda waar wel stroom is om te laden maar nog geen vergunning is van de gemeenten. De bussen moeten nu in Krimpen aan den IJssel aan de lader en dan pas naar Gouda om te rijden.
De gesprekken met Qbuzz en de vakbond werd door FNV bestuurder Sükür bevestigd, hij verwacht nu snel oplossingen van Qbuzz maar was blij dat men nu met de vervoer in gesprek was. Maar, hij stelde ook dat de provincie een rol heeft want de klanten zijn uiteindelijk slachtoffer. Voor de camera van Gouwe IJssel zei de gedeputeerde nog dat het een zaak tussen vervoerder en vakbond maar daar was Sükür niet mee eens. ROCOV als belangenorganisatie in Midden-Holland sprak ook in en was bij monde van de heer Waalboer teleurgesteld en geschokt door de problemen.
Zowel insprekers, Statenleden als de Gedeputeerden hadden veel respect voor de medewerkers van Qbuzz en met name de chauffeurs die veel inzet hebben geleverd om de dienstregeling uit te voeren.
Aanbesteding
Diverse partijen waren vooral van mening dat de eerdere aanloopproblemen bij de concessie rond Dordrecht-Gorinchem reden had moeten zijn om niet met Qbuzz in zee te gaan. Van der Breevaart (SGP) hekelde wel hierbij de andere partijen dat ze bij EBS, (Israelisch moederbedrijf) wel iedereen protesteerden maar bij Qbuzz hij niks had gehoord. Maar gedeputeerde Zevenbergen weerlegde de procedure en mogelijkheden om op eerdere prestaties uit te kunnen sluiten met de regels rond een Europese aanbesteding. Van Vugt (JA21) snapt ook niet waarom Qbuzz weer wint en vraagt om een lobby te starten bij de rijksoverheid om dit wel in de aanbestedingsregels te zetten, wat de Gedeputeerde hem ook toezegt.
Van de Kolk (SP) en Klappe (GroenLinks/PvdA) dienden een motie in om te onderzoeken of er niet gestopt kan worden met aanbestedingen op de markt. Volgens de SP politica was dit juist het bewijs van het falen van de marktwerking. Maar de gedeputeerde wilde er niet aan denken om een provinciaal busbedrijf op te willen zetten. Volgens Zevenbergen had hij de mensen er niet voor en kon hij de provincie niet meten met internationale vervoerders. Van de Kolk wilde dat dan ook graag zien in een onderzoek maar Zevenbergen hield de boot af. Uiteindelijk haalde de motie het niet.
De gedeputeerde zag weinig heil in onderzoek van de concessies bij elkaar omdat bij elke concessie de problemen weer anders zijn. Wel zegde Zevenbergen toe dat er een evaluatie komt en dat hij de wens, om de concessie in midden van het jaar te laten plaatsvinden snapte. Daarom gaat hij hier zeker over in overleg maar hij vertelde ook dat de 15e december is gekozen omdat dan in Europa alle treindienstregelingen worden herzien en gestart worden.
De SP (met steun van Partij voor de Dieren) vroeg hoe het zat met de leningen van het bedrijf. Volgens de SP leent Qbuzz grote bedragen van het moederbedrijf, de Italiaanse Staatsspoorwegen, tegen een fors hogere rente dan gangbaar was, zette Qbuzz zijn winst op papier om in verlies. Zevenbergen stelde dat vooralsnog hiermee geen wet wordt overtreden en dus geen reden is om de concessie hierop niet uit te voeren.
Mensenrechten
Westdijk van Forum voor Democratie kwam met een ander probleem dat hij heeft met de leverancier Yutong. Volgens hem zijn er diverse internationale publicaties dat de leverancier van de accu’s CATL zich schuldig zou maken aan kinderarbied in de Afrikaanse mijnen en dwangarbeid van de Oeigoren in China bij de fabriek. Daarom wil hij de Yutong bussen laten verbieden. De gedeputeerde zag dit niet zitten omdat Qbuzz daar over gaat en meer leveranciers CATL accus gebruiken. Voor Westdijk, wiens motie werd verworden, had een deel van de politiek boter op het hoofd omdat er veel over mensenrechten werd gesproken maar niet de woord bij de daad werd gevoegd.
Electrische bussen
Volgens Verkoelen (JOU) komt een deel van de problemen omdat men per se elektrische bussen wil rijden. Volgens haar kan je dan wachten op deze problemen, waarom ligt die lat zo hoog. De Vree (PVV) had hierover zich ook al uitgelaten en ook Beukering (Hart voor Zuid-Holland) voorzag een deel van het probleem door de keus van 100% elektrische bussen. Zevenbergen maakte duidelijk dat de eisen voor het zero emissie vervoer door veel organisaties bij het opstellen van de concessie was aangedragen en daarom in de aanbesteding was teruggekomen.
De problemen met het laden herkende hij wel maar hij was terughoudend met het toestaan van dieselbussen als vervanger. De problemen zijn ook nog met het laden zoals in Leiden en Gouda waar de vergunning nog niet rond is en op andere plekken waar geen stroom kan worden geleverd door de netcongestie.
Boete en minder geld
Gedeputeerde Zevenbergen stelde dat hij volgende week een plan van aanpak wil hebben hoe de vervoerder het probleem gaat oppakken. Hij is klaar met waarschuwingen geven en wil desnoods gaan snijden in de bevoorschotting. Daarnaast gaat hij boetes aan Qbuzz uitdelen. De wens van meerdere partijen dat dit ten goede van het OV moet komen, onderschreef hij en dat was voor hem ook de bedoeling.