De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) ligt op ramkoers over de financiële gevolgen die volgen op het komende ravijnjaar. De gemeenten kampen met grote tekorten in 2026 en verder en overleg met het kabinet lijkt niet goed te verlopen. Deze tekorten nopen gemeenten zoals Zuidplas en Waddinxveen tot grote bezuinigingen vanaf 2026.
Daarom heeft de VNG een ultimatum gesteld aan het kabinet : Het kabinet moet gemeenten vóór 15 april financieel tegemoetkomen, anders stapt de VNG naar de rechter en trekt het zich terug uit het woonakkoord en het zorgakkoord. Dat vertelde VNG voorzitter Dijksma aan de leden op een bijeenkomst. Zowel Zuidplas als Waddinxveen zijn lid van de VNG.
De afgelopen weken verliep het contact met het kabinet moeizaam, gaf Dijksma toe. ‘De staatssecretaris weet al jaren dat het rapport Van Ark eraan zat te komen. Toch kwamen ze met helemaal niets naar het meest recente overhedenoverleg. We laten ons niet met een kluitje in het riet sturen.’
Het deskundigenrapport van de Commissie Van Ark, onder leiding van oud Nieuwerkerkse wethouder Tamara van Ark, waarin duidelijk wordt gemaakt dat gemeenten niet genoeg geld kreeg voor de bekostiging van Jeugdhulp. Daarmee is het volgens de VNG-voorzitter aantoonbaar geworden dat gemeenten tekort zijn gedaan. En dat het rijk zich niet houdt aan de gemeentewet aldus Dijksma.
De rechtsgang van de VNG zal drieledig zijn. Allereerst komt er een civiele procedure. De staat krijgt een dagvaarding op de deurmat met de boodschap dat ze zich aan hun verantwoordelijkheden moeten houden. Een ingebrekestelling dus. Daarnaast moeten gemeenten bezwaar gaan indienen tegen de gemeentefondsbeschikking uit 2023 en 2024. Met terugwerkende kracht wordt er compensatie geëist. Ten slotte stapt de VNG naar de Raad van State, met als doel te bewerkstelligen dat het rijk in de toekomst niet nogmaals kan verzaken zich aan haar wettelijke taak om de decentrale overheden voldoende te financieren te houden. ‘Opvolging van Van Ark is een basisvoorwaarde’, aldus Dijksma. ‘Als dat niet lukt dan houdt het op.
Naast de juridische stappen die de VNG zal zetten, mocht het kabinet medio april geen toezeggingen kunnen doen, kondigt het bestuur ook aan dan uit het woonakkoord en uit het zorgakkoord te stappen. Als het kabinet niet wil luisteren, dan moet het maar voelen, lijkt de gedachtegang.
Dijksma gaf overigens aan dat staatssecretaris Vincent Karremans inmiddels welwillend lijkt te zijn om de gemeenten tegemoet te komen, maar sprak ook haar twijfels uit over de vraag of hij dit binnen het kabinet rond zou kunnen krijgen. Ton Heerts, burgemeester van Apeldoorn en daarnaast waarnemend voorzitter van de VNG-commissie Bestuur en Veiligheid, stelde daarbij dat de VNG tegenwoordig aan tafel zit met mensen ‘die hun dossiers niet lezen.