De gemeente Zuidplas , IJsselgemeenten en de omgevingsdienst Midden Holland gebruiken programma’s om mee te kijken wat er gebeurd op de sociale media en internet. Dat blijkt uit antwoorden op vragen van PvdA/GroenLinks raadslid Sep Pouwels. Zij stelde schriftelijke vragen na een onderzoek van de NHL Stenden Hogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen in opdracht van onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap.
Een van de conclusies is dat 95% van de deelnemende ambtenaren aangeeft dat de gemeente, waarvoor ze werken, gebruik maakt van online monitoring. Uit het onderzoek blijkt dat 54% van de gemeenten geen beleid of protocol hebben en dat 1 op 6 een nepaccount op Sociale Media gebruikt.
Het college van B&W laat weten dat Zuidplas een software pakket gebruikt voor monitoring : “Binnen de newsroom monitort de gemeente nieuws en reacties op facebook, twitter en regionale mediakanalen. Dan gaat het om het signaleren van vragen en zorgen die leven bij inwoners over een bepaald onderwerp (bijvoorbeeld afvalinzameling, groenbeheer, strooibeleid), zodat daar – indien nodig – snel antwoord op kan komen”. De ODMH checkt alleen openbare bronnen en onder een eigen account.
Naast Digital Newsroom blijkt tevens dat IJsselgemeenten (het samenwerkingsverband met Capelle en Krimpen, belast met de bijstandsuitkeringen) software voor handhaving gebruikt. Deze speciale software (OSINT), Open Source Intelligence genaamd, is volgens een van de leveranciers “cruciaal voor opsporing en veiligheid“. Volgens de antwoorden wordt het programma ingezet door IJsselgemeenten voor onderzoek naar open bronnen, social media, marktplaatsomgevingen etc.
Opvallend is dat het college laat weten dat er uiteraard rekening gehouden met ‘de beginselen van proportionaliteit en zorgvuldigheid en wordt deze software alleen ingezet wanneer niet op een andere wijze aan de informatie gekomen kan worden’ maar blijkt dat er geen beleid is, niet duidelijk is wat er opgeslagen wordt en hoe de dossiers privacy veilig worden gebruikt.
Op de vraag van Pouwels “Wordt er binnen gemeenten gesproken over wat wel en niet mag? Welke gevolgen heeft dit juridisch?” komt het antwoord “Bij binnenkomst van nieuwe medewerkers wordt gesproken over integriteit (professioneel en integer handelen in je werkzaamheden). Ze dienen de eed of de belofte af te leggen. Externen tekenen hiervoor een integriteitsverklaring”.
Hieruit mag de conclusie worden getrokken datde gemeente Zuidplas dit voldoende denkt te vinden. Het onderzoeksrapport stelt echter dat het gebruik van digitale middelen gemeenten in juridisch drijfzand kunnen komen omdat hiervoor geen wettelijke basis voor is.
Bij het online monitoren via software van openbare digitale bronnen zijn zowel de AVG als privacy artikelen uit de grondwet van toepassing, blijkt uit het onderzoek. In de beantwoording op de vragen van raadslid Pouwels wordt hierover gezwegen.
Reactie PvdA/GroenLinks
Gouwe IJssel Nieuws vroeg Sep Pouwels om een reactie: “De fractie van de PvdA/GroenLinks bedankt het college voor de antwoorden op onze vragen; wij zien nog wel enkele belangrijke hiaten als aanleiding voor vervolg en debat. Daarom verzoeken wij het presidium tot agendering in de gemeenteraad“
