Aangrijpend en indrukwekkend. Met onder meer deze woorden reageert het stadsbestuur op de verkenning naar het koloniaal en slavernijverleden van Gouda. Streekarchief Midden-Holland heeft deze vandaag (27 januari) in boekvorm aangeboden aan burgemeester en wethouders tijdens een drukbezochte bijeenkomst in de Chocoladefabriek. In dit Nationaal Herdenkingsjaar Slavernijverleden (1 juli 2023-1 juli 2024) ziet het stadsbestuur de verkenning als een belangrijke eerste stap in een langer proces van onderzoek en bewustwording.

“Geschiedenis kun je niet opnieuw schrijven; wél opnieuw lezen”, zegt burgemeester Pieter Verhoeve. “Die zin komt van theatermaker en oud-stadsdichter Ruud Broekhuizen en als historicus vergeet ik hem nooit meer. Tijdens mijn studie geschiedenis raakte ik gefascineerd door de ongekende bloei van wat wij altijd de Gouden Eeuw hebben genoemd, met kunstenaars als Vermeer en Rembrandt. Inmiddels is er veel meer aandacht voor de ruwe en afschuwelijke kant die deze eeuw óók had. Het is goed om dat onder ogen te zien en dat deze verkenning er nu ligt. Al voelt de inhoud ongemakkelijk”.

Bundel artikelen

Het verleden van Gouda roept niet direct associaties op met koloniën en slavernij. Wie in de historische binnenstad goed om zich heen kijkt, ziet niettemin tekenen; zoals het monument voor VOC-zeevaarders Cornelis en Frederik de Houtman in het gelijknamige plantsoen, de woonhuizen van de toenmalige Goudse elite aan de grachten, en de panden waar vroeger koloniale producten als koffie, thee, suiker en tabak werden verkocht. Toch komt het koloniaal en slavernijverleden van Gouda weinig voor in de literatuur en ook archiefbronnen zijn hierop nog nauwelijks onderzocht. Daarom is ervoor gekozen eerst een verkenning naar dit verleden uit te voeren. Deze verkenning is opgezet als een bundel artikelen over uiteenlopende onderwerpen van verschillende auteurs.

“De bundel licht een tipje van de sluier op en laat zien dat er meer over het koloniaal en slavernijverleden van Gouda is te vertellen dan men op het eerste gezicht verwacht. De verwevenheid van de stad met die donkere kant van de geschiedenis is er wel degelijk”, zegt burgemeester Pieter Verhoeve.

Dialoog met de stad

Het stadsbestuur beschouwt dit verkennende boek als basis voor een dialoog met de stad: verdiepende gesprekken met (onder meer) de gemeenteraad, historische verenigingen en maatschappelijke organisaties. “We willen alle stemmen in de stad horen”, zegt Pieter Verhoeve. Dit betekent dat Gouda nog niet toe is aan éénduidige conclusies. Het streven is om de stadsgesprekken vóór 1 juli van dit jaar te hebben afgerond. Die dag herdenkt Gouda de afschaffing van de slavernij (Keti Koti). Het stadsbestuur geeft dan zijn officiële reactie op de (nieuwe) bevindingen uit de stadsgesprekken.

Burgemeester Pieter Verhoeve: “Geïnspireerd door Erasmus en Coornhert heeft Gouda zich ontwikkeld tot de stad van tolerantie en verdraagzaamheid. Hier is de wereld thuis, is iedereen gelijkwaardig en moet iedereen kunnen meedoen; daarbij maakt het niet uit wat je culturele achtergrond is of waar je wieg heeft gestaan. Die gelijkwaardigheid tussen mensen vormt het karakter van onze stad. Erkenning van het verleden helpt elkaar beter te begrijpen en onze gezamenlijke toekomst positief te veranderen”.