Na de juichstemming bij de gemeenten over de miljoenen die door de overheid worden toegekend, komt nu een klassiek staaltje handjeklap naar voren: de aandeelhouders van de Grondbank moeten straks 22 miljoen afschrijven op de huidige 96 miljoen aan grondbezit binnen deze gemeenschappelijke regeling. Dit blijkt uit een brief van de RZG Grondbank, opgenomen bij de ingekomen stukken van de gemeenteraad van Gouda.
Dit verzoek is gedaan door onderhandelaar Wim Kuijken aan de Grondbank. Ondanks wat gemor over de korte besluittermijn is het dagelijks bestuur van de Grondbank akkoord gegaan met het voorstel. Een harde voorwaarde is wel dat Zuidplas uiterlijk eind 2026 alle gronden overneemt, zodat de Grondbank als gemeenschappelijke regeling kan worden opgeheven.
In de brief staat dat de vertegenwoordigers van de Provincie Zuid-Holland, Zuidplas en Gouda akkoord zijn, mits ook het mobiliteitspakket wordt toegekend—wat inmiddels met 132 miljoen is gebeurd. De vertegenwoordigers van Rotterdam en Waddinxveen brengen daarnaast andere belangen in bij hun overweging.
Voor Rotterdam gaat het om het nakomen van eerder gemaakte afspraken door het Rijk met de ministeries VRO, IenW en Defensie rondom Feijenoord XL. Tegelijkertijd met de middelen voor Cortelande moet er ook een toekenning komen voor het emplacement IJsselmonde en FXL. Voor Waddinxveen betreft het onder meer soepelheid van het Rijk bij een eventuele termijnoverschrijding voor de toegekende WBI-subsidie voor woningbouw aan de Noordkade, zodat bij het niet halen van de deadline deze subsidie behouden blijft voor het project. Zowel Rotterdam als Waddinxveen realiseren zich dat deze overwegingen buiten de scope van de opdracht vallen, maar vinden deze punten wel van groot belang voor hun akkoord op het plan.
Uiteindelijk kunnen Provinciale Staten en de gemeenteraden alleen instemmen via een begrotingsvoorstel van de gemeenschappelijke regeling Grondbank. Via een zienswijze kan men het besluit verzoeken terug te draaien, maar het bestuur van de gemeenschappelijke regeling mag dit verzoek weigeren.
Hoe werkt een gemeenschappelijke regeling?
Een gemeenschappelijke regeling wordt aangegaan voor iets wat één of meerdere gemeenten samen gaan uitvoeren of beheren. Dat kan bijvoorbeeld het onderhoud en beheer van het Hitlandgebied zijn, of de Grondbank voor de Zuidplaspolder. Sommige regelingen zijn verplicht om aan deel te nemen, zoals bijvoorbeeld de GGD of de Veiligheidsregio.
Vanuit de gemeente worden hiervoor mensen afgevaardigd die een mandaat hebben om namens deze gemeente te mogen besluiten in een dagelijks of algemeen bestuur. De stemmen zijn gewogen op basis van bijvoorbeeld het aantal inwoners of het percentage financiële deelname. Bij de Rottemeren heeft Rotterdam daarom veel meer macht dan Zuidplas of Lansingerland, door het grotere aantal inwoners.
Deze besluiten worden onafhankelijk genomen van de democratisch gekozen bestuurslaag, zoals Provinciale Staten of de gemeenteraad. Deze mogen alleen de begroting goedkeuren en de jaarrekening vaststellen. Bezwaar maken kan alleen via een brief (zienswijze). Zo kon eerder in het verleden wethouder De Haas de wens van de gemeenteraad om de bomenkap aan de Hitlandselaan tegen te houden niet uitvoeren; het bestuur van het Recreatieschap besloot tot kap.
Bij de Grondbank gaat de verdeling van de macht binnen het bestuur om het bedrag dat is ingelegd voor deelname. Rotterdam en de provincie Zuid-Holland hebben elk 40% betaald, terwijl Zuidplas (9%), Gouda (6%) en Waddinxveen (5%) veel minder hebben bijgedragen. Een veelgehoord misverstand hierbij is dat gemeenten gronden hebben in de grondbank; dat is niet waar. De Grondbank is eigenaar en de overheden zijn aandeelhouder. Het bestuur van de Grondbank ziet er als volgt uit:
