Op verzoek van freelance journalist Ed Harms heeft de gemeente Zuidplas alle stukken openbaar gemaakt over de 1 aprilgrap over de afvalmunten (trashcoins). Daaruit blijkt dat ongeveer tien mensen naar de gemeente gebeld hebben en dertig inwoners ook daadwerkelijk naar het het gemeentehuis kwamen. Zij dachten met korting de afvalmunten te kunnen kopen. Een klein deel van deze mensen heeft boos gereageerd.
“Dit gaat gedoe geven”
Eind maart las freelance journalist Ed Harms op Gouwe IJssel Nieuws een artikel over het introduceren van afvalmunten in Zuidplas. Volgens Harms hadden de trashcoins alles in zich van een goede 1april grap. Afval is immer een onderwerp dat gemoederen in Zuidplas flink bezig houdt. Maar hij wist meteen: “dit gaat gedoe geven”. Tot zijn teleurstelling trok Gouwe IJssel Nieuws op verzoek van de gemeente de grap voorafgaand aan 1 april al weer in, omdat medewerkers van de gemeente verontruste en boze reacties van inwoners kregen.
Woo-verzoek
Harms is groot voorstander van journalistieke onafhankelijkheid. Eerder onderzocht hij daarom al door waterschappen gesponsorde programma’s van regionale omroepen. Hij wilde deze keer weten welke invloed de gemeente uitoefende om de grap in te trekken. Op zijn eerste brief kreeg hij een “kort en nietszeggend antwoord”. Daarom heeft hij vervolgens een formeel Woo-verzoek (Wet open overheid) gedaan. Bij zo’n verzoek moet de gemeente alle beschikbare schriftelijke informatie geven. Die informatie kreeg hij vorige week, met een aanvulling begin deze week.
Redactionele afstand
Uit de stukken blijkt dat er ongeveer tien inwoners naar de gemeente hebben gebeld over de afvalmunten binnen zijn gekomen, waarvan sommigen boos. Op 1 april zelf kwamen er dertig mensen aan de balie van de gemeente voor de kortingsactie op de afvalmunten. Vijf daarvan werden boos. Harms concludeert uit de stukken dat de gemeente weinig invloed uitgeoefend heeft. Dat vindt hij positief. Hij is kritischer op Gouwe IJssel Nieuws. Volgens Harms was er onvoldoende redactionele afstand en hadden niet zij, maar de gemeente mogelijke problemen met boze inwoners moeten oplossen. “Gouwe IJssel Nieuws is daarmee een veredelde woordvoerder van de gemeente geworden. Het was allemaal veel te vriendschappelijk. Bijvoorbeeld het sturen van taart -voor de betrokken medewerkers- gaat te ver” aldus Harms.
Risicomanagement
Toch is Harms ook kritisch op de gemeente. “Afgezien van het contact met Gouwe IJssel Nieuws heeft zij nauwelijks preventieve maatregelen genomen om de eigen medewerkers te beschermen”. Harms kan zich voorstellen dat de gemeente zelf handhavers inzet of de politie vraagt. Ook is er pas heel laat op die vrijdag een bericht op de buitendeur gehangen. Hij trekt daarbij vooral de link met mogelijke andere risico’s. “Op basis van deze informatie betwijfel ik of de gemeente in andere situaties wel snel reageert. Als ik raadslid zou zijn, dan zou ik de verantwoordelijke wethouder hier opheldering over vragen”. De woordvoerder van de gemeente Zuidplas geeft aan dat destijds intern overlegd is of het nodig was om op vrijdag 1 april op te schalen met extra beveiliging. “Dit is standaard protocol in geval van mogelijk dreigende situaties. Onze gezamenlijke inschatting was dat dit niet nodig was”.
Reactie Gouwe IJssel Nieuws
De redactie van Gouwe IJssel Nieuws heeft op 2 april in een redactioneel commentaar een toelichting gegeven op haar eigen rol bij deze grap. In tegenstelling tot Harms zien wij dit niet als journalistiek, maar als grap. En als zo’n grap uit de hand lijkt te lopen, dan vinden we dat we onze verantwoordelijkheid moeten nemen.
Op basis van de kennis uit de stukken kunnen we ons wel wat bij de twijfel van Harms voorstellen of het terugtrekken van de grap wel in verhouding stond. Waar in de woordvoering de term “de telefoon stond roodgloeiend” gebruikt is, blijkt dat nu om tien telefoontjes te zijn gegaan. Daarnaast weten we nu ook dat de gemeente de situatie destijds zelf niet als ernstig inschatte. Wat blijft is onze constatering dat we de grap met de medewerkers van de gemeente hadden moeten voorbereiden.
