Rijkswaterstaat en vier waterschappen hebben op woensdag 13 juli 2022 het besluit genomen om extra maatregelen in te zetten om de dreiging van verzilting in West-Nederland het hoofd te bieden. Door inzet van de zogeheten Klimaatbestendige Water Aanvoervoorziening (KWA) wordt in het gebied van hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden zoet water uit de Lek en het Amsterdam-Rijnkanaal gepompt en naar het westen van Nederland gevoerd. De hoogheemraadschappen van Rijnland, Delfland, en Schieland en de Krimpenerwaard maken hiervan gebruik.
Verzilting
Oorzaken van het zoetwatertekort zijn de dalende Rijnafvoer en de aanhoudende droogte. Door die dalende Rijnafvoer is er onvoldoende tegendruk van rivierwater om indringing van verzilt water op de Nieuwe Waterweg (nabij Rotterdam) en verder stroomopwaarts tegen te gaan. Hierdoor kan de Hollandse IJssel tot aan Gouda verzilt raken, waardoor Rijnland en Schieland en de Krimpenerwaard de inname van water uit de Hollandse IJssel moeten staken. Dit gebeurt wanneer het chloridegehalte van het inlaatwater te hoog is geworden wat bijvoorbeeld schadelijk is voor kwetsbare gewassen en kwetsbare natuur.
Alternatieve aanvoer zoetwater
Om ervoor te zorgen dat er toch voldoende zoetwater in West-Nederland komt om in de watervraag te voorzien, worden de Klimaatbestendige Water Aanvoer (KWA) en de Doorvoer Krimpenerwaard (DKW) in werking gezet. De KWA houdt in dat er water vanuit het Amsterdam-Rijnkanaal en de Lek naar Bodegraven en naar de Waaiersluis (kop van Hollandse IJssel) wordt aangevoerd. Na eerdere droogteperiodes vindt momenteel een uitbreiding van de KWA naar KWA+ plaats, oplevering is in 2023 voorzien. In 2018 is voor het eerst water uit de Lek via de Krimpenwaard doorgevoerd naar de Hollandse IJssel. Deze maatregel wordt nu weer ingezet, in de toekomst zullen nog werkzaamheden aan deze Doorvoer Krimpenerwaard plaatsvinden zodat er dan een robuuste DKW is gerealiseerd. Het water van de DKW en het KWA via de Waaiersluis zorgt voor een zogenaamde zoetwaterbuffer op de bovenloop Hollandse IJssel, waardoor Rijnland met mate zoetwater kan blijven innemen bij Gouda en Schieland en de Krimpenerwaard bij Moordrecht.
Stremmingen
Nederland Waterland beschikt over een uniek stelsel van stuwen, watergangen en gemalen om in tijden van ernstige droogte dit gebied van voldoende zoetwater te voorzien. Dat gaat alleen niet vanzelf. Om de KWA in werking te zetten zal de normale stromingsrichting op de Leidsche Rijn worden omgedraaid en de Leidsche Rijn bij de kruising met het Amsterdam- Rijnkanaal tot aan de Haanwijkersluis in Harmelen worden gestremd. In dit gedeelte geldt vanaf maandag 18 juli 12.00 uur een vaarverbod. Gemaal De Aanvoerder pompt vanaf dat moment water naar het westen van Nederland. Via de sluis in de Oude Rijn in Bodegraven wordt zoveel mogelijk water doorgevoerd; daarom wordt hier beperkt geschut: viermaal per dag eenmaal op- en eenmaal af. Bekijk de actuele schuttijden op www.vaarweginformatie.nl.
Peilhandhaving
De KWA zorgt voor een aanvoer van 7,0 kubieke meter per seconde. Dat betekent dat bij de sluis in Bodegraven 7.000 liter zoetwater per seconde de boezem van Rijnland binnenkomt. Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden spant zich in om gelet op de situatie, meer water naar Rijnland door te voeren. Het hoogheemraadschap van Rijnland gebruikt dit water voor peilhandhaving en ter voorkoming dat de dijken niet uitdrogen en mogelijk verzakken.
Hoe lang duurt de KWA
Het is lastig aan te geven hoe lang de inzet van de KWA gaat duren. Zolang de droogte aanhoudt en de aanvoer van zoetwater uit de Hollandse IJssel via het reguliere inlaatpunt in Gouda niet of verminderd mogelijk is vanwege verhoogd chloridehoudend water, blijven de KWA, DKW en bijkomende maatregelen van kracht. In 2018 was de KWA meer dan zestig dagen actief.
Het is de vierde keer dat de KWA wordt ingezet, na aanleg van de voorzieningen in 1989. Aanleiding hiervoor was de extreem droge zomer van 1976. Eerder gebeurde dat in 2003, 2011 en 2018.
De partijen die samen de KWA realiseren zijn de waterschappen De Stichtse Rijnlanden, Delfland, Rijnland, Schieland en de Krimpenerwaard in samenwerking met Rijkswaterstaat. Weersextremen worden steeds heviger met droge zomers en piekbuien waardoor klimaatbestendige oplossingen noodzakelijk zijn voor het veilig leven, werken en recreëren in West-Nederland. Daar zijn de KWA en DKW oplossingen voor, die beide nog in ontwikkeling zijn.
