De overheid heeft nu lang genoeg getreuzeld met het afhouden van maatregelen tegen de ontbrekende stikstofvergunningen van vliegvelden. Dat vindt bewonersvereniging BTV-Rotterdam die op 31 maart 2022 de Nederlandse staat voor de rechter daagt. Een zaak met mogelijk verstrekkende gevolgen.
Vrijwel geen van de Nederlandse vliegvelden – inclusief Schiphol – beschikt over een wettelijk verplichte natuurvergunning. Zo’n document reguleert de maximale uitstoot van stikstofverbindingen die zeer schadelijk zijn voor de natuur en daarmee de biodiversiteit.
Toen natuurbeschermer Johan Vollenbroek hierover ruim twee jaar geleden aan de bel trok, reageerde de Schiphol Groep nog in al zijn arrogantie dat het zo’n vergunning helemaal niet nodig zou hebben. Dat bleek bezijden de waarheid en alle vliegvelden moesten dan ook hals over kop een aanvraag opstellen en indienen.
Inmiddels liggen al die aanvragen bij het verantwoordelijke ministerie van Landbouw. Maar dat departement is niet zo soepel met de wet- en regelgeving als het ministerie van Infrastructuur. Zo werd de semi-automatische toekenning aan Lelystad Airport op basis van foute informatie al afgewezen. Gevolg: eigenaar Schiphol moet in de polder op zoek naar aanvullende maatregelen om extra stikstofdepositie mogelijk te maken. Gedacht wordt daarbij aan het uitkopen van boeren.
Beslissing liet jaar op zich wachten
Het vliegveld boven Rotterdam beschikt evenmin over de vergunning, maar dat heeft inmiddels wel lang genoeg geduurd, zo vinden de bewoners. Daarom verzochten zij vorig jaar 26 maart de minister om ‘passende maatregelen’ te nemen om de overtredingen te stoppen – zoals het terugschroeven van het aantal vluchten.
Pas een jaar later ontving BTV een ontoereikende reactie van de minister en daarom wordt de afwijzende beslissing nu voorgelegd aan de voorzieningenrechter. De vereniging vindt het bizar dat het vliegveld de activiteiten gewoon kan voortzetten zonder de wettelijk verplichte vergunning.
Het getreuzel van de minister – door er een jaar over te doen om met de ongefundeerde beslissing te komen om niet te gaan handhaven – is de bewoners in het verkeerde keelgat geschoten. Zij noemen dit ‘laakbaar gedrag’. “Wij gingen er vanuit dat de minister zoveel tijd nodig had om met een zorgvuldig, gemotiveerd en stevig onderbouwd besluit te komen, maar daarvan is helaas geen sprake.”
Niet gediend van de smoesjes
De vereniging is niet gediend van de smoesjes die het ministerie aanvoert om niet te hoeven overgaan tot handhaving. Zo wordt te weinig rekening gehouden met verslechtering van natuurwaarden en bestaat er al helemaal geen aandacht voor preventie van de neerslag van stikstofoxyden. De minister wordt in dat kader gewezen op de uitgebreide jurisprudentie die bestaat in het stikstofdossier. Daaruit blijkt dat ook maatregelen moeten worden genomen in geval van dreigende verslechtering of verstoring van de natuur.
De minister heeft zijn oordeel bovendien gebaseerd op een veel te beperkt onderzoek, zo menen de bewoners. Hij heeft slechts gekeken naar één beschermd natuurgebied en daar al zijn conclusies op gebaseerd, terwijl er tal van beschermde habitats rond Zestienhoven liggen die niet zijn meegenomen in de overwegingen.
De minister schermt in zijn beslissing met aanvullende maatregelen om de stikstofdepositie te compenseren, maar verzuimt aan te geven wat die maatregelen precies inhouden. Dat is onvoldoende: immers is al lang duidelijk dat de overheid in het dossier luchtvaart niet de meest betrouwbare partner is. De wet schrijft bovendien voor dat er geen enkele verslechtering mag optreden.
Wéér sjoemelberekeningen
Tot slot verwijten de bewoners het ministerie wederom gebruik te hebben gemaakt van sjoemelberekeningen om de uitstoot weg te rekenen. Zo worden emissies boven de 900 meter vlieghoogte niet meegenomen en is de historische stikstofruimte in rapporten zo opgeblazen dat “een papieren werkelijkheid van stikstofruimte is gecreëerd”.
Vliegvelden gebruiken in hun berekeningen vaak grotere en vuilere toestellen dan er in de praktijk landen. Op basis van zo’n fictieve berekening is iedere verandering automatisch een verbetering.
Zoals gezegd: de rechter buigt zich volgende week donderdag over de zaak. De BTV leunt in haar argumentatie zwaar op de talloze procedures die Johan Vollenbroek met zijn organisatie Mobilisation for the Environment heeft gewonnen.
In de startblokken
De Schiphol Groep maakt zich volgens bronnen dichtbij de directie ernstige zorgen over de uitkomsten van deze procedures. En ook de minister is meermaals gewaarschuwd voor de gevolgen van de voor de natuur zeer schadelijke uitstoot van de luchtvaart.
Mocht BTV de zaak winnen, dan staan bewonersorganisaties rond de andere vliegvelden klaar om op basis van het vonnis ook naar de rechter te stappen en handhaving af te dwingen. Bij gebrek aan technische oplossingen vertaalt handhaving zich vrijwel automatisch in een reductie van het aantal vluchten. Dat is niet alleen goed voor de natuur, maar ook voor de omwonenden.
