“De totale regio van Rotte tot IJssel en van Gouwe tot A16/Kralingse Bos staat een op dit moment nog maar moeilijk voorstelbaar lot te wachten: met uitzondering van wat plukjes bebouwing zal het weer een uitgestrekt plassengebied worden.” Dat voorspelt Jan Dirk Dorrepaal (ruimtelijk organisatiekundig adviseur) in onderstaand opinie artikel in aanloop naar de politieke discussie over de toekomst van de Zuidplaspolder op 28 november.
Ooit begonnen als een van de grootste uitbreidingsplannen van ons land onder de naam ROCa (Rotterdam Oost/Capelle ad IJssel) begint dit plan aan haar laatste bebouwingen. Het gebied is langzamerhand uitgebreid tot aan haar huidige grotendeels natuurlijke grenzen de Rotte, de Hollandse IJssel, de Gouwe en de A16 (RIJG16). Krimpen aan den IJssel werd ook van begin af aan erbij gerekend. Westergouwe is in aanbouw, de dorpen van Zuidplas zijn alle bezig met hun uitbreidingen. De laatste bebouwing van Nesselande wordt opgeleverd. Het gehele plan thans goed voor een kleine 20 wijken en dorpen (zoek de verschillen) met ca 200.000 inwoners, 3 spoorlijnen, 2 metrolijnen, 3 Rijkswegen en 3 provinciale wegen is met uitzondering van een wijk -het Vijfde Dorp in Zuidplas respectievelijk de Twintigste Wijk in RIJG16- vrijwel gereed. Geen geringe prestatie.
Het ligt thans op het grondgebied van 3 gemeenten en 2 delen van gemeenten; wat betreft Rotterdam op een deelgemeente. Men hoeft maar een paar eeuwen terug te gaan in de geschiedenis om op de kaart te zien, dat het vroeger een groot plassengebied was, dat polder voor polder is drooggelegd. Het laagste punt van Nederland ligt dan ook in RIJG16. Er zal in de rest van deze eeuw niet veel meer bijgebouwd worden maar wel steeds meer gerenoveerd. De gedachte, dat de eeuwen van droogmakerij op termijn toch weer gevolgd zullen worden door eeuwen van wateroverlast is niet meer ondenkbeeldig.
De komende 50 jaar.
Niet de bouw van het Vijfde Dorp in Zuidplas, dat hooguit een incident in de geschiedenis zal blijken, maar een totale regio van Rotte tot IJssel en van Gouwe tot A16/Kralingse Bos staat een op dit moment nog maar moeilijk voorstelbaar lot te wachten: met uitzondering van wat plukjes bebouwing zal het weer een uitgestrekt plassengebied worden. En natuurlijk zal dat verschijnsel zich niet beperken tot dit RIJG16-gebied maar het gehele gebied van Nederland grofweg ten Westen van de Drooglijn Groningen-Breda zal met uitzondering van de duingebieden de wateroverlast gaan ervaren.
Terwijl er op dit moment nog forse uitbreidingen en nieuwe wijken worden gepland en gebouwd zijn we nu ruim 50 jaar na het begin met grootschalige aanpak van de woningnood toe aan renovatie van het bestaande. Niet alleen de woonbebouwing en bedrijfsterreinen incl. kassen, maar ook de groen-, water- en recreatiegebieden zullen veranderen in hun eigen cyclus. Wijkcentra zullen van karakter en grootte wijzigen. Begon het ROCa plan met een uniek stadscentrum Alexander in Rotterdam Oost aangevuld met wijkcentra; deze opzet werd al snel uitgedaagd door het creëren van een eigen stadscentrum rondom de Koperwiek in Capelle ad IJssel. Zo demonstreert iedere gemeente haar identiteitsbehoefte thans met een eigen centrum annex gemeentehuis, vaak met een NS/Metro-station ed. Vergelijkbare voorzieningen uit het verleden zoals in de overige dorpen van Zuidplas worden geëlimineerd. Toch blijft de betrokkenheid van de burger beperkt tot haar wijk/dorp. De “eiland” cultuur blijft dominant en zal zich deze eeuw nog wel handhaven of misschien nog wel sterker worden. De gecreëerde “stadscentra” zullen overigens nooit bijzondere voorzieningen hebben omdat zij toch niet op kunnen tegen die van de grote steden als Rotterdam en den Haag.
Een scenario: Van bouw naar afbouw.
Onder druk van dreigende wateroverlast, onvermijdelijke bevolkingskrimp en de verplaatsing van de nieuwbouw naar de oude havengebieden en op termijn ook naar de vrijkomende bedrijfsterreinen in Botlek richting Maasvlakte zal de afbouw van RIJG16 beginnen. Een LIFO(Last In, First Out) aanpak is niet aan de orde. De aanpak zal middels een Klimaatplan moeten waarin bedreigde onhoudbare delen van of zelfs hele wijken/dorpen worden gesloopt. Een zekere troost is, dat dit lot vrijwel het gehele gebied ten Westen van de Drooglijn Groningen-Breda te wachten staat.
Normaal gesproken gaan de woningen, die op dit moment worden gebouwd zo’ n 75 jaar mee (50 jaar en dan nog 25 jaar na renovatie). Dat klopt mooi met de toenemende verontruste berichten over de klimaat situatie eind 21 eeuw. Dat beeld zal de komende decennia steeds duidelijker worden.
Het accent komt meer en meer te liggen op de kwaliteit van de waterbescherming en dat is in feite nu al begonnen met de aanleg van de overloop/roeibaan in de Eendragtspolder en een verbrede tocht.
Ook gaan we weer terug in de tijd. Het Waterschap (ons oudste democratische stelsel) zal allengs belangrijker worden. De nu nog wat schimmige waterschapsverkiezingen zullen het lokale bestuur gaan domineren. Kortom de huidige toch al wat willekeurige gemeentelijke indeling zal verdwijnen. Een Waterschapsgemeente RIJG16 lijkt er op den duur aan te komen.
Jan Dirk Dorrepaal
Ook een opinie artikel schrijven? Mail dan naar info@gouweijsselnieuws.nl
