De gemeente Zuidplas zal tijdens de programmabegroting 2022-2025 met een plan komen om via bezuinigingen deze begroting weer sluitend te krijgen. In de raadsvergadering van 20 april worden de kaders, waar de maatregelen op worden uitgezocht, besproken door de gemeenteraad.
In 2021 is er nog een plus vna €180.000 maar vanaf 2022 schrijft de gemeente Zuidplas rode cijfers. De provincie moet de begroting goedkeuren en dat kan alleen als deze sluitend is. Voor de periode 2022-2025 lijkt dit niet het geval zonder bijsturing te gebeuren. Indien Zuidplas niet slaagt de begroting sluitend te krijgen, kan het haar financiele zelfstandigheid verliezen en onder controle van Gedeputeerde Staten komen te staan. Zuidplas wordt dan een zogenaamde artikel 12 gemeente en dat wil het college voorkomen.
Waarom groeiende tekorten?
De gemeente Zuidplas heeft meer en meer taken van de overheid overgedragen gekregen en hierbij is er niet altijd evenveel geld vanuit de rijksoverheid naar de gemeente gegaan. Zuidplas krijgt jaarlijks geld uit het gemeentefonds voor deze taken. Een van de taken die meer kost dan voorzien is de jeugdhulp. Deze is in 2015 van de Rijksoverheid en de Provincie overgegaan naar de gemeenten met een bezuinigingsopdracht. De tekorten voor Zuidplas lopen op en ondanks inzet van extra maatregelen blijven de kosten hoog.
Wethouder de Haas (Financiën) werkt al een tijd aan een intensieve lobby om meer geld te krijgen voor deze zorg, die gemeenten verplicht zijn om te geven vanuit de Jeugdwet. In een eerder interview sprak hij al zijn zorg hierover uit. Zuidplas staat daar niet alleen in, ook andere gemeenten in Zuid Holland hebben grote zorgen voor de kosten op sociaal domein. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) onderhandelen met het kabinet en hebben nu een arbitrage aangespannen.
Maar ook andere kosten zoals WMO, duurzaamheid en bijvoorbeeld de omgevingsvisie kosten de gemeente geld. De raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) luidt de noodklok aan het kabinet: “Het piept en kraakt in de financiën van het decentraal bestuur en vooral bij gemeenten,’ aldus de adviesraad. ‘Meer dan twee op de drie gemeenten kampen met financiële tekorten”. Omdat het water aan de lippen staat bij Zuidplas, men teert nu nog op de reserves, wil wethouder de Haas niet wachten met maatregelen.
Het piept en kraakt in de financiën van het decentraal bestuur en vooral bij gemeenten
Raad voor het openbaar bestuur
Namens het college stellen ze een aantal kaders voor die de inwoners gaan merken. Wel wil men, zoals de raad dat vroeg, omkeerbare bezuinigingen, die alsnog teruggedraaid kunnen worden als de gemeente wel voldoende krijgt uit het gemeentefonds. Desalniettemin vreest de Haas dat er mogelijk ook onomkeerbare besluiten genomen moeten worden als deze bezuinigingsoperatie de begroting niet sluitend krijgt.
Kaders
In een eerder gesprek met de gemeenteraad bleken de verschillen tussen de partijen groot. Partijen mochten hun gewicht hangen aan wat zij in de kaders belangrijk vonden. Het CDA vond toen zonder duiding deze lijstjes onduidelijk en NEZ, PvdA/GroenLinks en SP hadden over dit proces en vooral de ‘vakjes’ beoordelen een andere mening. Er zijn nu een vijftal kaders vastgesteld waaraan de voorstellen worden vastgesteld. Het college heeft ze in volgorde gezet :
Andere wijze van dienstverlening bevat vooral de richting in een digitale dienstverlening aan inwoners en ondernemers waarbij alleen als het echt niet anders kan er nog op afspraak gewerkt kan worden. De zelfredzaamheid ziet de gemeente alleen maar basistaken voor zich waarbij wie echt het zelf niet kan doen door de gemeente geholpen zal worden. In het raadsvoorstel wordt bijvoorbeeld gesproken over onderhoud Openbare Ruimte maar ook over zorg.
Bij de inclusiviteit zal de gemeente meer zich gaan richten op de mensen die echt hulp nodig hebben en de sterkte schouders die zelf zich kunnen redden zich daarbij niet helpen. Men pleit hier voor ondersteuning van organisaties voor mensen maar niet voor stenen dus minder geld naar gebouwen. Daarbij wordt het beleid voor sociaal domein ingericht op enkel de kwetsbaren en wat ook zal gaan gelden voor subsidies.
Onder de noemer de gebruiker betaalt maakt Zuidplas het kader dat Sport, cultuur, wijk- en buurtactiviteiten lagere bijdragen gaan krijgen tenzij de inclusicviteit in het geding komt. In het sociaal domein zal de drempel tot zorg hoger worden en daar waar kan eigen bijdragen gevraagd gaan worden. Leges, retributies en heffingen zullen stijgen net als de OZB en andere algemene belastingen.
De intentie is om het voorzieningenniveau zoveel mogelijk in stand te houden. Er wordt gekeken naar mogelijkheden op het gebied van kwaliteitsniveau en spreiding van de voorzieningen. De breedtesport heeft prioriteit boven topsport en taken worden overgelaten aan de markt of vrijwilligers in plaats van de overheid. Nieuwe voorzienignen kunnen gevolgen hebben voor oude en de gemeente past de voorzieningen aan naar wettelijk minimum van de taken en/of de kwaliteit.
Vervolg
De gemeenteraad gaat zich nu over de bovenstaande kaders buigen en als ze hiermee gaan instemmen gaat het college een bezuinigingsplan in detail maken. Hierbij zal het platform Maak Zuidplas ook worden ingezet om zo bij inwoners er bij te betrekken. Het college verwacht voor de zomernota geen verdere toezeggingen vanuit de Rijksoverheiden en zolang onvoldoende duidelijk is wat de daadwerkelijke gevolgen van de Coronacrisis zijn
