Burgemeester Gert-Jan Kats zal begin januari aan de slag gaan in Veenendaal. Dan is de vraag hoe gaat het nu verder in Zuidplas? Hoe krijgt Zuidplas een nieuwe burgemeester. Ligt er tijdelijk een zware last op de schouders van Loco-Burgemeester Verbeek straks of komt er een interim. Vraag is of dit wel wenselijk is of dat er een langere periode geen burgemeester zal zal. Dat laatste is de meest onwaarschijnlijke en gevaarlijke oplossing. Want er zijn diverse zaken die lopen en elk veel aandacht behoeven.
Het vertrek van de burgemeester is niet de enige vacature boven in de organisatie van de gemeente Zuidplas. Er ligt al een grote uitdaging in het vinden van een nieuwe gemeentesecretaris, zeg maar de algemene directeur van de gemeentelijke organisatie. Deze aanstelling is een taak van burgemeester en het college volgens artikel 102 van de gemeentewet. De vorige gemeentesecretaris is vertrokken na conflicten op de werkvloer van de gemeente Zuidplas. Daarmee verloor Zuidplas al de tweede gemeentesecretaris sinds het ontstaan in 2010.
Er zijn gesprekken gaande op dit moment met kandidaten en we mogen hopen dat burgemeester Kats dit kan afronden. Of dit lukt is maar de vraag gezien de mededeling van Ferry van Wijnen(VVD) na een fractievoorzitters overleg deze week. Na het aanstellen zal ook de gemeentesecretaris moeten worden ingewerkt, iets wat niet lukt op een regenachtige maandagmorgen. Daarom zou een goede ervaren waarnemend burgemeester nodig zijn die deze overgang in goede banen kan leiden.
Zou loco-burgemeester Verbeek het dan niet kunnen? Ja, die zou dat prima kunnen met zijn kennis en ervaring maar die heeft ook een behoorlijke portefeuille waar nog veel te doen is. Denk maar aan de verdere transformatie van de zorgtaken op gebied van jeugd wat veel tijd kost. De andere wethouders hebben ook nog wel wat uitdagingen, denk aan de bouwopgave en het bid op het vijfde dorp dat nog steeds bij de provincie ligt. Maar ook de personeelsopgave die de begroting mogelijk gaat beïnvloeden vraagt veel aandacht. Al deze taken vragen ook weer iemand die hierin de college leden kan steunen.
Een vertrouwenscommissie van de gemeenteraad heeft een belangrijke rol bij het benoemen van een nieuwe burgemeester. Deze commissie bestaat continue, zij bestaat uit de fractievoorzitters die de burgemeester jaarlijks beoordelen en hierover verslag doen aan de commissaris van de koning.
Volgens het ministerie van BZK gaat het benoemen alsvolgt :
Bij de benoeming van een nieuwe burgemeester zijn veel personen betrokken. De raadsleden, de vertrouwenscommissie, de commissaris van de Koning, de minister en de Koning hebben allemaal hun eigen rol. De gemeente zoekt een burgemeester die het best bij de gemeente past. Een burgemeester moet van vele markten thuis zijn. Hij moet een aantal eigenschappen hebben om het beroep goed te kunnen doen (bestuurs-competenties). De meeste burgemeesters zijn lid van een politieke partij, maar dit hoeft niet.
Wat gemeenten kunnen doen om hun ‘ideale burgemeester’ te vinden staat in de Handreiking burgemeesters. Ook staan er praktische adviezen in bij elke fase van het benoemingsproces. Deze publicatie is bedoeld voor professionals die betrokken zijn bij de benoeming van de burgemeester. Om de gemeenteraad te helpen het profiel voor de nieuwe burgemeester op te stellen, is de Bestuursstijlenmonitor gemaakt. Dit is een vragenlijst die de gewenste stijl van leidinggeven van de nieuwe burgemeester kan bepalen.
Inmiddels heeft de vertrouwenscommissie zich unaniem uitgesproken voor een waarnemend burgemeester in Zuidplas. Met de uitdagingen die er liggen lijkt dat een wijs besluit. Ook is dit wel de standaard oplossing waarvoor gekozen wordt. De commissaris van de Koning heeft een grote rol in het benoemen van een waarnemer. Begin deze eeuw waren in de regio veel waarnemende burgemeesters actief. Deze hadden een grote rol in de gemeentelijke herindelingen die onder andere tot de vorming van de gemeente Zuidplas heeft geleid. De toenmalige Commissaris van de Koning in Zuid-Holland, Jan Franssen, maakte veel gebruik van deze werkwijze.
Gezien de grote uitdagingen die er liggen lijkt het dan ook verstandig om een politiek zwaargewicht met bestuurlijke ervaring op lokaal niveau voorlopig in Zuidplas te benoemen. De commissaris van de Koning put hiervoor vaak uit een lijst met beschikbare mensen. Deze lijst wordt per 1 januari langer door de herindelingen van een flink aantal gemeenten in het land. Oud burgemeester Bonthuis is er daar één van maar is inmiddels de 70 gepasseerd. Tjerk Bruinsma is ook een bekende op de lijst. Hij heeft eerder Vlaardingen en Alphen aan den Rijn gehad. Deze tussenpaus zou Zuidplas op de rails kunnen blijven houden.
